Udostępnienie pojazdu osobie nietrzeźwej – przestępstwo czy wykroczenie ?
Obiecałem napisać kilka słów o możliwych konsekwencjach prawnokarnych mogących spotkać osobę, która udostępnia pojazd nietrzeźwemu kierowcy.
Pewien czas temu na blogu pojawił się wpis dotyczący przestępstwa spowodowania wypadku. Dla przypomnienia art. 177 § 1 k.k. brzmi następująco:
„Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1…”
Cytowany przepis nie używa zwrotu „kto prowadząc pojazd mechaniczny, narusza….” oznacza, to że nie trzeba być kierowcą aby spowodować wypadek, o którym mowa w art. 177 k.k. Może dla wielu będzie to zaskoczeniem, ale nie trzeba nawet być na miejscu zdarzenia aby być odpowiedzieć za przestępstwo wypadku !
Tu dochodzimy do sygnalizowanego zagadnienia tj. odpowiedzialności udostępniającego pojazd nietrzeźwemu kierowcy za spowodowany wypadek. Na marginesie, nie jest to żadna nowość, odpowiedzialność udostępniającego pojazd znana była już w kodeksie karnym z 1969 roku.
Dlaczego skoro nie prowadzę mam odpowiadać za spowodowany przez kogoś wypadek?
W przestępstwie z art. 177 k.k. chodzi o naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, którego skutkiem jest wypadek o określonych skutkach zdrowotnych dla jego uczestników. Sąd Najwyższy przyjął, że udostępnienie pojazdu, a zatem faktyczne dopuszczenie do ruchu osoby nietrzeźwej stanowi właśnie takie naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym. Idąc dalej jeżeli nietrzeźwy kierowca spowoduje wypadek to pomiędzy zachowaniem osoby udostępniającej pojazd a spowodowaniem wypadku zachodzi związek przyczynowy, ponieważ z reguły prowadzenie pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwym kończy się takim lub podobnym skutkiem.
Przekładając powyższe na prosty schemat, sytuacja przedstawia się następująco:
X udostępnił Y samochód, wiedząc o tym, że Y jest nietrzeźwy – X naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym dopuszczając do ruchu kierowcę, który aktualnie nie był w stanie prowadzić pojazdu w sposób w pełni bezpieczny.
Y spowodował wypadek o kwalifikowanych z art. 177 k.k. skutkach – pomiędzy zachowaniem X a wypadkiem zachodzi związek przyczynowy tego rodzaju, że gdyby nie naruszenie zasad bezpieczeństwa przez X (udostępnienie samochodu) to nie doszłoby do wypadku.
X powinien przynajmniej przewidywać możliwość spowodowania wypadku przez Y ponieważ jest to pewna prawidłowość, że nietrzeźwy kierowca jako osoba o pogorszonej motoryce i postrzeganiu może spowodować wypadek.
Dominujący pogląd.
Sąd Najwyższy już blisko 40 lat temu wyraził pogląd, zgodnie z którym osoba udostępniająca pojazd osobie nietrzeźwej narusza zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i powinna przynajmniej przewidzieć, że skutkiem powierzenia nierzeźwemu kierowcy pojazdu będzie spowodowanie przez niego wypadku.
Powyższe rozumienie przepisu art. 177 k.k. czyniące z udostępniającego pojazd współsprawcę, oparte jest na założeniu, że udostępniający pojazd przynajmniej mógł przewidzieć, że nietrzeźwy kierowca naruszy zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w następstwie czego spowoduje wypadek.
Możliwa jest jednak sytuacja, kiedy udostępniający pojazd nie mógł nawet przewidzieć że nietrzeźwy kierowca spowoduje wypadek. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele i oceniać je należy indywidualnie uwzględniając okoliczności danego zdarzenia.
Jeżeli zostanie ustalone, że osoba udostępniająca pojazd nie mogła w danych okolicznościach przewidywać negatywnych następstw powierzenia pojazdu nietrzeźwemu kierowcy spowoduje to, że odpowie ona jedynie za naruszenie art. 96 § 1 pkt 3 kodeksu wykroczeń (zagrożone grzywną) nie zaś za naruszenie art. 177 § 1 lub 2 kodeksu karnego zagrożone karą do 8 lat pozbawienia wolności.
Należy jednak pamiętać o poglądzie zakładającym, iż regułą jest, że prowadzenie pojazdu przez osobę nietrzeźwą kończy się wypadkiem drogowym. O czym udostępniający samochód nietrzeźwemu kierowcy powinien wiedzieć.
Powyższe prowadzi do wniosku, że dalece niewskazane jest udostępnianie pojazdu nietrzeźwemu kierowcy, gdyż może to prowadzić do odpowiedzialności za spowodowany przez niego wypadek, a ta zależnie od skutków może sięgnąć nawet kary 8 lat pozbawienia wolności.
