Kilka razy poruszaliśmy na blogu kwestię warunkowego umorzenia postępowania karnego.
Więcej:
W niniejszym wpisie kilka słów jak wygląda warunkowe umorzenie od strony proceduralnej, czyli „jak to się robi”.
Jak wygląda procedura warunkowego umorzenia postępowania?
Należy zacząć od tego, że warunkowe umorzenie postępowania karnego następuje w drodze wydania wyroku. Jak wiadomo wyrok musi wydać sąd.
W innym miejscu pisałem już o tym, że postępowanie karne składa się z dwóch etapów. Tzw. postępowania przygotowawczego prowadzonego przez prokuraturę i/lub policję i postępowania sądowego, w którym dominująca rolę ma sąd. To istotne, ponieważ procedura wydania wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne wygląda inaczej w zależności od tego, na jakim etapie jest sprawa.
W postępowaniu sądowym sąd może (albo z własnej inicjatywy bądź na wniosek oskarżyciela, oskarżonego lub jego obrońcy) wydać wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne.
Istnieje jednak szansa na to, żeby zainicjować wydanie takiego wyroku już w toku postępowania przygotowawczego, co znacznie skraca i upraszcza to postępowanie. Taka możliwość zachodzi wtedy, gdy prokurator kończąc postępowanie przygotowawcze wystąpi do sądu z odpowiednim wnioskiem. Żaden inny podmiot nie może zastąpić prokuratora w tym zakresie. Oczywiście – i tu jest szansa na aktywność podejrzanego lub jego obrońcy – można zawnioskować do prokuratora, aby wystąpił do sądu z takim wnioskiem.
Prokurator uznając, że zachodzą przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania może zamiast z aktem oskarżenia wystąpić do sądu z wnioskiem o warunkowe umorzenie postępowania. W ten sposób to właśnie opisywany wniosek jest efektem postępowania przygotowawczego i rozpoczyna etap sądowy. Z chwilą wniesienia opisywanego wniosku podejrzany zyskuje status oskarżonego.
W uzasadnieniu przedmiotowego wniosku prokurator zobowiązany jest wskazać co najmniej dowody wskazujące na winę oskarżonego oraz okoliczności uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania. We wniosku prokurator może także zaproponować okres próby dla sprawcy. Warto więc już na etapie postępowania przygotowawczego postarać się aby proponowany okres próby był jak najkrótszy.
Wniosek prokuratora nie jest wiążący dla sądu. Może zatem być też tak, że prokurator (sam lub z inicjatywy podejrzanego) wystąpi z takim wnioskiem do sądu, jednak sąd go nie uwzględni.
Wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne wbrew woli oskarżonego?
Należy pamiętać, że oskarżony nie jest związany treścią wniosku prokuratora, który nie musi być wynikiem ich porozumienia (choć często tak właśnie jest). Oskarżony, który nie zgadza się z wnioskiem może sprzeciwić się proponowanemu sposobowi zakończenia postępowania, wówczas sprawa kierowana jest na rozprawę, a wniosek zastępuje akt oskarżenia. Tak samo dzieje się gdy sąd uznaje wniosek za nieuzasadniony.
Zakończenie postępowania w drodze jego warunkowego umorzenia uwzględnia także interesy pokrzywdzonego. Sąd ma możliwość przed uwzględnieniem wniosku przerwać lub odroczyć posiedzenie aby pokrzywdzony ustalił z oskarżonym sposób naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.