Pomocnictwo przy popełnieniu przestępstwa – art. 18 § 3 k.k.
Kodeks karny przewiduje sankcje nie tylko wobec sprawcy przestępstwa, lecz także wobec innych osób powiązanych z popełnionym przestępstwem. Jedną z takich osób jest określony w art. 18 § 3 pomocnik:
„§ 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.”
Powyższy przepis, wbrew pozorom nie jest, aż tak oczywisty jakby mogło się wydawać. Pewien problem może się pojawić już przy rozumieniu zwrotu „w zamiarze”.
Kiedy mamy do czynienia z pomocnictwem?
Aby uznać zachowanie danej osoby za pomocnictwo musi ona chcieć lub godzić się na to, że swoim zachowaniem ułatwi popełnienie czynu zabronionego.
Idąc dalej konieczne jest aby potencjalny pomocnik posiadał przynajmniej ogólną wiedzę o planowanym przestępstwie. Mówiąc nieco prościej, pomocnik musi wiedzieć w czym pomaga i przynajmniej godzić się na to, że jego zachowanie ułatwi realizację czynu zabronionego. Z powyższego wynika także, że nie odpowiedzą za pomocnictwo osoby, które nieświadomie pomogły w popełnieniu czynu zabronionego.
Esencja pomocnictwa – ułatwienie popełnienia czynu zabronionego
Wiemy już co musi kierować zachowaniem danej osoby, aby przypisać mu pomocnictwo. Należy jednak zastanowić się kiedy mamy do czynienia z ułatwieniem popełnienia czynu zabronionego.
Przyjmuje się, że pomocnictwo musi być zachowaniem, które obiektywnie ułatwiało popełnienie czynu zabronionego. Jednocześnie nie ma znaczenia czy sprawca z tego ułatwienia skorzystał. Istotne jest także, że pomocnictwem będą nie tylko zachowania, bez których popełnienie przestępstwa byłoby niemożliwe, lecz także mniej wydatne formy pomocy.
Zakres odpowiedzialności za pomocnictwo
Możliwe są sytuacje, w których plan sprawcy idzie w rozsypkę i z pierwotnie planowanej kradzieży z włamaniem do pustego lokalu, przeradza się ono w rozbój lub nawet zabójstwo. Takie negatywne zmiany w planowanym przestępstwie nie mają jednak znaczenia dla odpowiedzialności pomocnika. Odpowiedzialność pomocnika ogranicza się wyłącznie do przestępstwa, w którego popełnieniu zdecydował się pomóc. Pomocnik nie odpowiada jednak za to w jaki sposób finalnie jego pomoc została wykorzystana przez sprawcę.