Zniewaga (art. 216 k.k.) jako przestępstwo w kodeksie karnym – dwa typy znieważenia.
Zniewaga to przestępstwo opisane w art. 216 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem odpowiedzialności karnej podlega ten, kto znieważa inną osobę.
Pierwszą sytuacją, w której sprawca dopuszcza się znieważenia jest znieważenie w obecności pokrzywdzonego (tzw. zniewaga bezpośrednia)., drugą znieważenie pod nieobecność pokrzywdzonego (a więc zaocznie), lecz publicznie, zaś trzecią również pod nieobecność pokrzywdzonego, jednak w zamiarze, aby treść zniewagi dotarła do niego. Oznacza to, że bez działania w takim zamiarze niepubliczne znieważające wypowiedzi formułowane pod nieobecność ich adresata nie wypełniają znamion przestępstwa.
Warto powiedzieć, że surowiej karane jest dopuszczenie się zniewagi za pomocą środków masowego komunikowania. Typowym przykładem będzie tutaj znieważenie za pośrednictwem internetu, np. na forum, w komentarzu lub za pośrednictwem portalu społecznościowego (np. znieważenie na Facebook’u)
Zniewaga może dotyczyć tylko osoby fizycznej, nie ma zaś zastosowania do osoby prawnej czy jednostki organizacyjnej. Nie można znieważyć spółki, firmy czy instytucji.
Na czym polega zniewaga?
Zgodnie z treścią art. 216 kk istota zniewagi sprowadza się do zachowania, które polega na okazaniu innej osobie pogardy, uwłaczaniu czci, ubliżaniu jej, poniżeniu lub innym zachowaniu obraźliwym.
Znieważające zachowanie może przybrać postać obraźliwej wypowiedzi słownej albo pisemnej, gestu, rysunku lub innej formy przekazu.
Za znieważenie może być również uznane molestowanie seksualne. Wyrażać będzie się ono wówczas w takich zachowaniach jak nieprzyzwoite propozycje, znaki, gesty, które są przejawem pogardy dla ofiary.
Okoliczności znieważenia
Zniewaga należy do przestępstw, do dokonania którego nie jest konieczne wystąpienie skutku. Przestępstwo zniewagi może zostać popełnione wyłącznie przez działanie. Podstawowym elementem umożliwiającym sprawcy przypisanie omawianego przestępstwa jest to, że sprawca działał umyślnie (świadomie). Oznacza to, że sprawcą znieważenia jest ten, kto chce znieważyć, a także ten, kto przewidując, że jego zachowanie może mieć taki charakter, godzi się na to.
Trzeba wskazać, że dla oceny zachowania znieważającego należy uwzględnić normy społeczne. Zachowanie sprawcy powinno być więc powszechnie przyjęte za obraźliwe, naruszające godność osobistą człowieka w świetle ogólnie przyjętych norm społeczno-obyczajowych. Istotne jest to, że każdorazowa ocena zachowania się oskarżonego i uznania w nim znamion zniewagi należy do Sądu wyrokującego.
Co ważne bez znaczenia jest to, czy pokrzywdzony ma zdolność do odczucia zniewagi. Z uwagi na fakt, że do znamion przestępstwa zniewagi nie należy subiektywne poczucie poniżenia u pokrzywdzonego, ani zrozumienie przez niego znaczenia znieważającego zachowania, pokrzywdzonym tym przestępstwem może być osoba, która z uwagi na swój stan psychiczny nie jest w stanie rozpoznać obelżywych wypowiedzi (pokrzywdzonym może być dziecko, osoba upośledzona umysłowo).
Kara za przestępstwo zniewagi z art. 216 k.k.
Zgodnie z art. 216 § 1 k.k. znieważenie zwykłe zagrożone jest karą grzywny albo ograniczenia wolności. Wobec sprawcy omawianego przestępstwa istnieje możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego.
Z kolei znieważenie kwalifikowane za pomocą środków masowego komunikowania zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 216 § 2 k.k.). Oznacza to, że może tu znaleźć zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania, kara pozbawienia wolności może zostać orzeczona z warunkowym jej zawieszeniem.
W razie skazanie za przestępstwo zniewagi za pomocą środków masowego komunikowania, Sąd obok kary może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
Odstąpienie od wymierzenia kary za zniewagę
Na koniec warto dodać, że przepis art. 216 k.k. wprowadza możliwość odstąpienia Sądu od wymierzenia kary. Sąd może (ale nie musi) odstąpić od ukarania sprawcy w dwóch wypadkach:
- zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo,
- pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną.
Przestępstwo zniewagi ścigane jest w trybie prywatnoskargowym, co oznacza, że pokrzywdzony sam wnosi akt oskarżenia do Sądu i sam pełni rolę oskarżyciela prywatnego bez udziału prokuratora.
Więcej na temat przeczytasz we wpisach:
Prywatny akt oskarżenia – Twój sposób na sprawiedliwość
Prywatny akt oskarżenia – wzór
Artykuł 216 Kodeksu karnego brzmi:
,, § 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.”
Co jeszcze powinieneś wiedzieć o przestępstwie zniewagi?
Zostałeś oskarżony o przestępstwo? Koniecznie przeczytaj poniższe artykuły:
- Jak wygląda przesłuchanie w charakterze podejrzanego?
- Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i skazanie bez rozprawy
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego
- Warunkowe zawieszenie wykonania kary
- Na czym polega kara ograniczenia wolności
- Kto może być obrońcą oskarżonego
Jesteś osobą pokrzywdzoną przestępstwem? Koniecznie przeczytaj:
