Pokrzywdzony, znaj swoje prawa! Zażalenie na odmowę wszczęcia lub umorzenie śledztwa (dochodzenia) czyli o tym musisz wiedzieć.
Tak jak radziłem postanowiłeś przygotować zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa pisemnie. Wysłałeś zawiadomienie pocztą, listem poleconym. Zachowałeś zwrotkę, tak na wszelki wypadek. Otrzymałeś postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia lub śledztwa. Czy to koniec? Nie. Możesz takie postanowienie zaskarżyć. O tym będzie dzisiejszy wpis.
Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa (dochodzenia) oznacza, że organy ściągania nie znalazły podstaw do rozpoczęcia postępowania karnego. W ich ocenie zatem brak jest uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa (dochodzenia) przysługuje zażalenie:
- Pokrzywdzonemu – nawet jeżeli to nie on składał zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Ujawniony pokrzywdzony zawsze jest zawiadamiany jaka decyzja zapadła.
- Instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie.
- Osobie, która nie jest pokrzywdzonym, a która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, ale tylko jeżeli wskutek przestępstwa doszło do naruszenia jej praw. Chodzi tu o osoby pośrednio dotknięte przestępstwem. Pamiętaj, że każdy ma obowiązek poinformowania organów ścigania o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu. Pisałem o tym obowiązku tutaj: Obowiązek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.
Może się także zdarzyć, a w praktyce zdarza się często, że postępowanie przygotowawcze zostanie umorzone. Dwie najczęstsze przyczyny umorzenia postępowania to brak znamion czynu zabronionego oraz niewykrycie sprawcy. Umorzenie postępowania oznacza jego zakończenie. Jeżeli nie zgadzasz się z oceną organu powinieneś takie postanowienie zaskarżyć. Na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia przysługuje zażalenie:
- Stronom – skoro wszczęto postępowanie to muszą być strony. Stronami postępowania przygotowawczego są pokrzywdzony i podejrzany. Każda z nich może zaskarżyć postanowienie o umorzeniu postępowania.
- Instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie.
- Osobie, która nie jest pokrzywdzonym, a która złożyła zawiadomienie o określonym typie przestępstw, jeżeli postępowanie karne wszczęto w wyniku jej zawiadomienia, a wskutek tego przestępstwa doszło do naruszenia jej praw. Chodzi tu o konkretne przestępstwa: korupcyjne, składania fałszywych zeznań, tworzenia fałszywych dowodów, zatajanie dowodów niewinności innego człowieka, wywierania wpływu na świadka, przestępstwa przeciwko mieniu i przestępstwa gospodarcze.
Uprawnionym do złożenia zażalenia, o którym mowa przysługuje prawo przejrzenia akt. W celu przejrzenia akt prokurator może udostępnić akta w postaci elektronicznej.
Musisz wiedzieć, że zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od daty kiedy doręczono Ci postanowienie. Zażalenie przysługuje do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. O tym jak ustalić właściwość Sądu w Twojej sprawie opowiem Ci w kolejnym wpisie. Pokażę Ci także wzór zażalenia.
Ale to jeszcze nie koniec. To nie jedyne zażalenia o których powinieneś wiedzieć. Pamiętaj: Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie. Jest to tzw. zażalenie na bezczynność organu.
Szczególny wypadek zachodzi gdy dane uzyskane w toku czynności, o których mowa w art. 308 § 1 (tzw. czynności w niezbędnym zakresie), lub prowadzonego przez okres co najmniej 5 dni dochodzenia nie stwarzają dostatecznych podstaw do wykrycia sprawcy w drodze dalszych czynności procesowych, można wydać postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw. Choć postępowanie zostało umorzone, na podstawie ustawy o Policji prowadzone są dalsze czynności w celu wykrycia sprawcy i uzyskania dowodów. Jeżeli zostaną ujawnione dane pozwalające na wykrycie sprawcy, Policja wydaje postanowienie o podjęciu na nowo dochodzenia.
Zażalenie na postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw wnosi się do prokuratora właściwego do sprawowania nadzoru nad dochodzeniem. Jeżeli prokurator nie przychyli się do zażalenia, kieruje je do sądu.
Podsumowując: w postępowaniu przygotowawczym musisz wiedzieć, że możesz wnieść:
- Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia.
- Zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia.
- Zażalenie na bezczynność organu ścigania.
- Zażalenie na umorzenie dochodzenia i wpisania go do rejestru przestępstw.
Zachęcam Cię do dalszej lektury bloga. Znajdziesz tu wiele interesujących i potrzebnych informacji, które powinieneś wiedzieć.
