Przywłaszczenie mienia – art. 284 k.k.

W rozdziale XXXV Kodeksu Karnego ustawodawca typizuje grupę przestępstw, których przedmiotem ochrony jest mienie, własność. Do tej kategorii przestępstw należą m.in. kradzież, rozbój, oszustwo i przywłaszczenie. Przestępstwa przeciwko mieniu są najczęściej popełnianymi przestępstwami w Polsce. Opowiem Ci teraz o przestępstwie przywłaszczenia cudzego mienia:

Przestępstwo stypizowane w art. 284 k.k. polega na przywłaszczeniu przez sprawcę cudzej rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego. Sprawca postępuje więc z cudzą rzeczą lub prawem tak jakby sam był jej właścicielem, bądź uprawnionym.

Z orzecznictwa: Przywłaszczeniem w rozumieniu kodeksu karnego jest bezprawne, z wyłączeniem osoby uprawnionej, rozporządzenie znajdującym się w posiadaniu sprawcy, cudzym mieniem ruchomym przez włączenie go do majątku swego lub innej osoby i powiększenie w ten sposób swojego lub innej osoby stanu posiadania [Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1978r. V KR 197/77].

Z orzecznictwa: Przywłaszczeniem w rozumieniu przepisu art. 284 § 1 KK jest tylko bezprawne, z wyłączeniem osoby uprawnionej rozporządzenie rzeczą ruchomą albo prawem majątkowym znajdującym się w posiadaniu sprawcy, przez włączenie jej do swojego majątku i powiększenie w ten sposób swego stanu posiadania lub stanu posiadania innej osoby albo wykonywanie w inny sposób w stosunku do nich uprawnień właścicielskich, bądź też ich przeznaczenie na cel inny niż przekazanie właścicielowi [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25 listopada 2015r. II AKa 132/15].

Musisz wiedzieć, że:

• Rzeczą ruchomą jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce.
• Do praw majątkowych zaliczamy np.:

1. Prawa rzeczowe, np.: własność, użytkowanie wieczyste, służebności;
2. Prawa spadkowe, takie jak prawo do spadku, prawo do zachowku;
3. Wierzytelności, np.: z tytułu umowy najmu, z weksla, roszczenia pieniężne;

Przestępstwo przywłaszczenia jest przestępstwem umyślnym, kierunkowym – to znaczy, że można je popełnić jedynie w zamiarze bezpośrednim. Sprawca musi zatem obejmować świadomością, że rzecz bądź prawo nie należą do niego, a mimo to pragnie on zatrzymania cudzego mienia ruchomego dla siebie lub dla innej osoby, bez żadnego ku temu tytułu. W zamiarze tym nie mieści się więc jedynie czasowe uniemożliwienie dysponowania rzeczą przez jej właściciela. Skutek przywłaszczenia, objęty zamiarem bezpośrednim stanowi utrata rzeczy przez osobę uprawnioną wobec czego szkoda powstała w majątku tej osoby ma w zamierzeniu przywłaszczającego nieodwracalny charakter. Swój zamiar sprawca manifestuje na zewnątrz, pokazując, że traktuje on rzecz lub prawo majątkowego tak jakby był właścicielem.

Przywłaszczenie, a inne przestępstwa:

Przywłaszczenie należy odróżnić od kradzieży (art 278 k.k.). Kradzieżą, jest zabór cudzego mienia w celu przywłaszczenia, podczas gdy do znamion przestępstwa przywłaszczenia nie należy zabór, czyli bezprawne objęcie we władanie cudzej rzeczy. Sprawca przestępstwa przywłaszczenia rozporządza cudzą rzeczą, z wyłączeniem prawowitego właściciela, w której posiadanie mógł wejść zupełnie legalnie lub nawet przypadkiem. Oznacza to, że sprawca rozporządza rzeczą lub prawem, która już uprzednio znajdowała się w jego posiadaniu.

Przywłaszczenie należy odróżnić również od przestępstwa oszustwa:

Z orzecznictwa: Między oszustwem (art. 286 § 1 k.k.) a przywłaszczeniem (art. 284 k.k.) nie ma różnicy co do przywłaszczenia rzeczy, a jest ta różnica, że oszust uzyskuje rzecz (mienie, prawo majątkowe) za pomocą oszukańczych zabiegów, zaś sprawca przywłaszczenia wchodzi w posiadanie rzeczy (mienia, prawa majątkowego) na podstawie tytułu prawnego. [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 kwietnia 1999r. II AKa 131/99].

Jaka sankcja za przywłaszczenie?

Przywłaszczenie w typie podstawowym zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Ustawodawca przewidział także typ kwalifikowany zwany sprzeniewierzeniem, z odpowiednio surowszą sankcją. Kto bowiem przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą podlega każe pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art 284 k.k. w przepisach prawa: