Stalking jako przestępstwo w kodeksie karnym – dwa rodzaje czynu
Tzw. stalking, a dokładnie mówiąc – przestępstwo stalkingu – może być popełnione na dwa sposoby. Poprzez uporczywe nękanie innej osobę (art. 190a §1 kodeksu karnego) lub poprzez podszywanie się pod nią (art. 190a §2 kodeksu karnego).
Zakwalifikowanie konkretnego zachowania jako stalking zależy od spełnienia przez sprawcę kilku warunków.
Kiedy mamy do czynienia ze stalkingiem?
Po pierwsze podstawową cechą stalkingu jest uporczywość działania sprawcy. Oznacza to, że dopiero kilka czynów, które naruszają wolność psychiczną człowieka możemy uznać za stalking. W uproszczeniu można powiedzieć, że stalking w swojej pierwszej postaci (§1) polega na co najmniej kilkukrotnym nękaniu innej osoby.
Zachowania, które kwalifikują się jako nękanie mogą być różne np. : dokuczanie, nachodzenie, wysyłanie listów czy dzwonienie.
Konieczność stwierdzenia uporczywości działania sprawcy oznacza, że pojedyncze czynności są w zasadzie działaniami niezakazanymi przez prawo, a nawet jak najbardziej powszechnymi w naszym codziennym życiu. W niektórych przypadkach mogą być one kwalifikowane jako wykroczenie złośliwego niepokojenia.
Dopiero zwielokrotnione i długotrwałe zachowanie sprawcy, który nie ma zamiaru zaprzestać swoich działań mimo próśb pokrzywdzonego można uznać za stalking.
Wpływ działania stalkera na psychikę pokrzywdzonego
Po drugie uporczywe działanie sprawcy musi wpływać na psychikę pokrzywdzonego. Co to dokładnie znaczy? Otóż sprawca musi wzbudzić u pokrzywdzonego uzasadnione poczucie zagrożenia, obawy o życie lub zdrowie pokrzywdzonego lub osoby jemu najbliższej. Poczucie zagrożenia musi być obiektywne, co oznacza, że nie może być np. powodem zaburzeń psychicznych pokrzywdzonego lub subiektywnej wrażliwości. Czyli, zachowanie sprawcy może być zakwalifikowane jako stalking tylko wtedy, jeśli można stwierdzić, że w zasadzie w każdym powinno ono spowodować poczucie zagrożenia.
Do stalkingu dochodzi również wtedy, gdy pomimo braku uzasadnionego poczucia zagrożenia u pokrzywdzonego sprawca dopuszcza się „istotnego naruszenia prywatności” osoby nękanej. Ciężko jednoznacznie stwierdzić, która informacja na temat pokrzywdzonego jest tylko prywatna, a która w sposób istotny narusza jego prywatność. A. Sakowicz tak definiuje to zagadnienie: „Prywatność w pewnym sensie wyznacza granice miedzy życiem indywidualnym i społecznym człowieka.”[1] Z całą pewnością można przyjąć, że prywatność dotyczy ochrony naszych listów, tego co dzieje się w naszym domu, naszej rodziny. Jeżeli, sprawca wyjawia publicznie taką informację, którą nie chcieliśmy się dzielić z szerszym gronem osób, a narusza ona istotnie naszą prywatność to taka osoba popełnia przestępstwo opisane wyżej.
Podszywanie się to też stalking
Drugi typ przestępstwa stalkingu, dotyczy sytuacji, w której sprawca podszywa się pod inną osobę. Jest to przestępstwo bardzo często występujące w obecnych czasach, w których „świat wirtualny” w Internecie jest niezwykle rozbudowany. Ten typ stalkingu dotyczy m.in. podszywania się pod inna osobę, wykorzystania jej wizerunku lub danych osobowych, wykorzystując portale społecznościowe, pocztę elektroniczną oraz wiadomości SMS. Oznacza to, że nikt nie może tworzyć kont na popularnych portalach, wykorzystując nasze imię i nazwisko oraz np. nasze zdjęcie.
Tak jak w przypadku nękania przy przestępstwie podszycia się pod inną osobę musi zostać spełniony bardzo ważny warunek. Ze stalkingiem mamy do czynienia tylko wtedy, gdy działanie sprawcy to ma na celu wyrządzenie szkody majątkowej lub osobistej pokrzywdzonemu.
Co to oznacza ?
Po pierwsze osoba, która się pod nas podszywa musi chcieć spowodować u nas jakieś straty. I teraz te straty mogą być albo majątkowe albo osobiste. Straty majątkowe będą powodowały u nas powstanie długów albo zmniejszenie jakichś oczekiwanych zysków. Natomiast strata osobista to każda inna, która nie ma związku z pieniędzmi ( np. utrata zaufania, dobrego imienia, narażenie na lęk, hańbę, smutek itp).”
Istotne jest to, że nie musi dojść do faktycznego powstania długu czy utraty zysku lub innej straty osobistej, wystarczy już sama chęć osiągnięcia tego skutku przez sprawcę.
Zarówno stalking w postaci uporczywego nękania jak i realizowany poprzez podszywanie się pod inna osobę zagrożone są karą pozbawienia wolności do 3 lat.
Art.190a Kodeks karny
„§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.”
Co jeszcze powinieneś wiedzieć o stalkingu?
Zostałeś oskarżony o przestępstwo? Koniecznie przeczytaj poniższe artykuły:
- Jak wygląda przesłuchanie w charakterze podejrzanego?
- Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i skazanie bez rozprawy
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego
- Warunkowe zawieszenie wykonania kary
- Na czym polega kara ograniczenia wolności
- Kto może być obrońcą oskarżonego
Jesteś osobą pokrzywdzoną przestępstwem? Koniecznie przeczytaj:
